“De ware levenskunstenaar hoeft niet van alles het beste te hebben, maar weet van alles het beste te maken“.

Persoonlijke ontwikkeling in fasen

Als mens ontwikkelen we ons in fasen. Voor een gezonde ontwikkeling hebben we in onze vroege kindertijd een veilig nest nodig. In onze late kindertijd staan we voor de uitdaging om de wonderen der natuur te ontdekken en de ongeschreven regels van onze (familie)cultuur te leren kennen.

In onze pubertijd verschuift de aandacht naar onze ontluikende seksualiteit, onze vrienden en onze plek in de wijdere wereld. Als adolescent staan we vervolgens voor de uitdaging om een eerste identiteit te ontwikkelen die enerzijds sociaal aanvaardbaar en anderzijds zo authentiek mogelijk is. En om een manier te vinden om in ons eigen levensonderhoud te voorzien.

Tegen de tijd dat we dit voor elkaar hebben, zijn we psychologisch en in sociaal opzicht volwassen en begint de stem van onze ziel te roepen. Deze roept ons op om de avontuurlijke reis naar binnen te maken: om de delen van onszelf die we tot dan toe onbewust onderdrukt hebben alsnog in eigendom te nemen. Wanneer we dat doen, maken we weer contact met onze authentieke natuur en ontdekken we stap voor stap de gave die we de wereld te bieden hebben. Om daar vervolgens doelbewust vorm aan te kunnen geven. Misschien door ander werk te gaan doen. Of hetzelfde werk op een andere manier. Onze eigen manier.

Maar de ontwikkeling gaat door. Er komt een moment dat we behoefte krijgen om de wijsheid die we in de loop van ons leven vergaard hebben met jongere generaties te delen. Totdat we voelen dat het tijd is om een stap terug te zetten, maatschappelijk minder actief te worden en enkel door aanwezig te zijn een bijdrage te leveren. Om ons ten slotte helemaal uit het maatschappelijke leven terug te trekken en ons innerlijk voor te bereiden op onze dood en/of de overgang naar de andere wereld.

Een wisselwerking tussen impulsen van binnenuit en impulsen van buitenaf

We ontwikkelen ons door een wisselwerking tussen impulsen van binnenuit en impulsen die van buitenaf op ons afkomen. Impulsen van binnenuit zijn bijvoorbeeld dat we als vanzelf gaan kruipen, zitten, staan, lopen en praten wanneer onze hersenen daar rijp voor zijn. Maar ook dat we sommige dingen van nature wel en andere dingen van nature helemaal niet interessant vinden. Impulsen van buitenaf zijn bijvoorbeeld de aanwezigheid of afwezigheid van onze moeder of een vader. Dat we geprezen worden om iets wat we gedaan hebben. Of juist gestraft of gepest.

Om pijn te vermijden, onderdrukken we een deel van ons zelf

Die impulsen van buitenaf kunnen we als pijnlijk of als plezierig ervaren: beiden horen bij het leven. Instinctief zijn we geneigd om pijnlijke situaties te vermijden. Met behulp van dit overlevingsmechanisme leren we als kind wat de ongeschreven regels in onze familie-cultuur zijn. En om een deel van onze impulsen te overdrijven (om nog meer beloning te krijgen) of juist te onderdrukken (om straf te vermijden). Bijvoorbeeld de impuls om primaire emoties als angst, woede of verdriet spontaan te uiten, want dat is in onze cultuur niet erg gebruikelijk. Door deze impulsen van binnenuit te onderdrukken, verliezen we het contact met een deel van ons authentieke zelf.

Daarnaast kunnen zich – in onze kindertijd of later in onze levensloop – traumatische situaties voordoen. Situaties die zo beangstigend, pijnlijk of overweldigend zijn, dat we niet anders kunnen dan de emoties die zo’n situatie bij ons oproept te onderdrukken. Deze onderdrukte emoties verdwijnen daarmee niet, maar worden als nog te verwerken ervaringen in ons – persoonlijk of collectieve – onbewuste opgeslagen. Daar wachten ze als het ware op het moment dat ze alsnog gezien, gehoord en gevoeld worden. En pas daarna laten ze ons los.

Door emoties te onderdrukken, ontwikkelen we een negatieve mindset

In plaats van kort en krachtig de pijn van een primaire emotie te voelen en te uiten, kunnen we een leven lang last hebben van wat Bert Hellinger secundaire emoties noemt. Als we emoties niet in ons lichaam voelen, dan stijgt de energie van die emoties namelijk op naar ons hoofd. In plaats van gevoelens krijgen we dan emotie-gedachten. Angstige gedachten. Boze gedachten. Verdrietige gedachten. Emotie-gedachten die zich eindeloos blijven herhalen. Met Dr. Edward Bach zou je het ook negatieve gemoedstoestanden kunnen noemen.

De zich eindeloos herhalende emotie-gedachten vormen langzaam maar zeker overtuigingen. Bijvoorbeeld overtuigingen als: “er is geen plek voor mij”, “ik moet mijn bestaansrecht verdienen”, “ik ben anderen tot last”, “ik moet mij aanpassen”, “ik doe het wel alleen”, “er wordt toch niet naar me geluisterd”, “mannen zijn agressief” of “vrouwen zijn zwak”.

Dit soort overtuigingen hebben een enorme invloed op ons leven. Enerzijds beperken ze onze waarneming van de werkelijkheid: wat er gebeurt nemen we waar door een gekleurde bril. Anderzijds werken ze als een magneet: onbewust trekken we situaties in ons leven aan, die deze beperkende overtuigingen bevestigen. Door de emoties die pijnlijke situaties met zich meebrengen te onderdrukken, creëren we dus onbewust een negatieve spiraal. Een negatieve mindset. Een mentale kooi waarin we ons zelf opsluiten.

De buitenwereld als spiegel en trigger

In de eerste helft van ons leven raakt ons authentieke zelf als het ware “in-ge-wikkeld”. Enerzijds door de impulsen en emoties die we onbewust onderdrukt hebben. Anderzijds door de overtuigingen die zich daarom heen gevormd hebben. Ook deze overtuigingen zijn voor 90-95% onbewust. Met andere woorden: we zijn van nature gewoontedieren, die routinematig denken, routinematig voelen en routinematig handelen.

De buitenwereld helpt ons echter om onze beperkende overtuigingen en onderdrukte emoties onder ogen te zien. Door onze ‘gekleurde bril’ zijn we namelijk geneigd om de delen van ons zelf die we onbewust onderdrukken op de buitenwereld te projecteren en als negatief te beoordelen. Dat wat ons in negatieve zin in de buitenwereld opvalt, zegt dus veel over onze innerlijke wereld. Bovendien zullen we door onze ‘negatieve mindset’ juist dit soort situaties aantrekken. Situaties die niet alleen onze  overtuigingen bevestigen, maar ook precies onze onderdrukte impulsen en/of oude emotionele pijn triggeren. Deze situaties dagen ons uit om ons te “ont-wikkelen”, om ons alsnog bewust te worden van deze onderdrukte delen van ons zelf.

Van onbewust zijn naar bewust worden

Onze primaire reactie op dit soort triggers is dat we anderen de schuld geven van de pijn die we voelen. We zijn er van overtuigd dat ze ons hier en nu doelbewust kwetsen. Zo voelt het.

Maar wat er meestal gebeurd, is dat anderen onbedoeld oude emotionele pijn bij ons raken. De uitdaging waar we nu voor staan, is om daar zelf verantwoordelijkheid voor te nemen. Om deze onderdrukte of vergeten delen van ons zelf alsnog te herkennen, accepteren en waarderen als deel van ons zelf. Om onze aandacht naar binnen te richten.  Om de emoties die we in ons onbewuste opgeslagen hebben alsnog in ons lichaam te doorvoelen. Om de kracht van ons bewustzijn te gebruiken om onze aandacht doelbewust op de emotionele pijn te richten. Erbij te blijven. Er eventueel klank aan te geven. Wanneer we dat doen, brandt de energie van deze emoties (alsnog) op en laten de daaraan gekoppelde beperkende overtuigingen ons als vanzelf los. Waardoor er ruimte ontstaat voor het transformeren van je overtuigingen. En een andere ervaring.

Persoonlijke ontwikkeling is een geleidelijk proces

Het mag duidelijk zijn dat het loslaten van oude emoties en transformeren van je mindset geen eenmalige actie is maar een geleidelijk proces. Een proces dat vraagt om een flinke dosis lef en een bewust genomen besluit.

Er is lef voor nodig, omdat we delen van ons zelf tegen zullen komen die we niet voor niets onderdrukt hebben. Bijvoorbeeld omdat in onze familie van herkomst het uiten van bepaalde gevoelens of gedachten taboe was. Of omdat er dingen gebeurt zijn, die  zeer bedreigend of traumatisch voor ons waren.

Er is een bewust genomen besluit voor nodig, omdat het op zijn zachts gezegd onplezierig is om de pijn van een bedreigende situatie of traumatische gebeurtenis (alsnog) in ons lichaam te voelen en we instinctief geneigd zijn om deze pijn (keer op keer) uit de weg te gaan.

Maar de buitenwereld zal ons blijven triggeren, net zolang tot we de onderdrukte delen van ons zelf als deel van ons zelf herkend, geaccepteerd en gewaardeerd hebben. Daardoor groeien we in bewust zijn en worden we beetje bij beetje een heler mens.

Wil je weten op welke manier ik je kan ondersteunen in je persoonlijke ontwikkeling? Klik hier om meer te lezen over mijn aanpak.